سبک گوتیک در معماری

گوتیک یک سبک متمایز از معماری اروپایی قرون وسطی می باشد.

عبارت گوتیک هیچ ارتباطی به گوت‌ها ندارد؛ چون گوت‌ها به عنوان بی‌تربیت‌ها اشاره می‌شوند و سبک معماری که از هیچ الگوی هندسی متقارن پیروی نمی‌کنند به طور تحقیر آمیز به عنوان گوتیک در قرن هفدهم شناخته می‌شود.

تاریخچه سبک گوتیک:

• یکی از آشناترین سبک‌های معماری اروپایی قرون وسطی، معماری گوتیک است که به سازه‌های بلند خود که به عنوان آسمان خراش‌های آن زمان بودند، فخر می‌کند.

• این سبک در نیمه‌ی دوم قرون وسطی یعنی از قرن دوازدهم تا قرن شانزدهم تاریخ مسیحیت رشد کرد.

• این سازه‌ها با هیبت بودند و از لحاظ ارتفاعی که داشتند بر تمام سازه‌های قبلی خود برتری یافته بودند.

• اگر چه معماری گوتیک به تدریج خیلی محبوب شد اما تمام انواع سازه‌ها (کلیساها، قلعه‌ها، کاخ‌ها، کلیساهای جامع، ساختمان‌های عمومی و غیره) شروع کردند که به طور کامل یا به طور نسبی به این سبک ساخته شوند و تعداد زیادی از عمارت‌های گوتیکی که تا به امروز پا برجای مانده‌اند ماهیت کلیسایی دارند.

• کلیساها و کلیساهای جامع فراوانی در طول اروپا به سبک گوتیک ساخته شده‌اند و ارزش زیبایی شناسی آنها چنان است که چنین ساختمان‌هایی راه خود را به لیست میراث جهانی یونسکو باز کرده‌اند.

ویژگی‌های معماری گوتیکی

پنجره‌ی گل رز

• اولین و جلوترین معماری گوتیک بیشتر بر روی ارتفاع به جای فضای افقی تأکید می‌کرد. این سازه‌های بسیار بلند و با هیبت و به طور شگفت انگیز این کلیساها و کلیساهای جامع به خاطر ارتفاع خود، به عنوان سازه‌های راهنما در شهر خود به کار می‌رفتند.

• به نمای خارجی کلیسا در طول فرآیند ساخت، بیشترین اهمیت داده شده بود. تأکید بیشتر بر این بوده که نمای خارجی طوری ساخته شود که باهیبت‌تر به نظر برسد. آن نه تنها نماد نیروی سازندگان و قدرت منطقه بوده است بلکه همچنین ثروت موسسه‌ای را که عمارت در آینده می‌خواست در خود جای بدهد را نیز نشان می‌داد.

  کلیسای گوتیک و یا کلیسای جامع به خاطر مناره‌های مخروطی بلند و برج‌های بلند آن به آسانی قابل تشخیص است.

• متمایزترین عناصر یک عمارت گوتیکی، طاق‌های نوک دار، طاق‌های شیاردار و پشت بندهای مایل بودند. آن واقعاً جالب است ذکر شود که علاوه بر کاربرد عملی آن ها، این عناصر به ارزش زیبایی شناسی سازه‌ها نیز می‌افزودند.

• علاوه بر ارتفاع، تأکید بر پراکندگی نور در داخل ساختمان نیز صورت گرفته بود. این به خاطر پشت بندهای مایل که دیوارهای بلند را از خارج حمایت می‌کردند، ممکن بود.

• آنچه که پشت بندهای مایل انجام می‌دادند این بود که آنها از بارهای شدیداً سنگین سقف‌ها و ابر سازه‌ها بر روی دیوارها می‌کاستند. نتیجه این بود که حالا ایجاد تعدادی حفره در این دیوارهای تقویت شده به شکل پنجره ممکن بود.

• پنجره‌های کلیساهای گوتیکی با شیشه‌های رنگی زیبایی تزیین شده بودند که یک جنبه‌ی اضافی از رنگ را به نور آن نیز می‌افزودند در نتیجه نقوش را حتی برای چشم دلپذیرتر می‌ساختند.

• حتی اگر از لحاظ زیبایی شناسی در نظر بگیریم، پنجره‌های گرد جایگاه مهمی را به ویژه در کلیساهای گوتیکی فرانسه، اسپانیا و ایتالیا داشته‌اند. هم چنین به عنوان پنجره‌ی گل رز شناخته می‌شوند و اغلب به عنوان تزیین کننده‌ی نماهای خارجی کلیساها بوده‌اند.

• ویژگی مهم دیگر کلیساهای گوتیکی مسیر گردشی بود که به پرستش کنندگان اجازه می‌داد که اطراف کلیسای کوچک اصلی پیاده روی کنند.

• در آخرین کلیساهای گوتیکی، پشت بندهای مایل اغلب تو رفتگی‌های مستطیلی کوچکی داشتند که درون آنها ایجاد شده بود. این تو رفتگی‌ها با شکل‌های مجسمه سازی‌ مختلف تزیین شده بودند. علاوه بر این، آنها هم چنین قلاب دوزی‌هایی نیز داشتند که عناصر را به شکل خاصی درآورده بودند و شکل‌های گلها، غنچه‌ها و برگ های پیچیده را نمایش می‌دادند.

• ویژگی برجسته دیگر کلیسای گوتیکی ستون‌های گروهی است. این ها ستون‌های بلندی هستند که شبیه گروهی از ستون‌های نازک‌اند که به هم بافته شده‌اند تا یک مجموعه را شکل دهند.

• در مرحله‌ی توسعه و گسترش آن، سبک گوتیکی با تزیینات شدید مترادف شد. تقریباً هر سطح ممکن از چنین عمارت‌هایی با مجسمه‌های اعتقادی، تندیس‌ها و تزیینات و نقش و نگار پنجره‌ها زینت داده شد.

• تصاویر عجیب و غریب به شکل فواره‌های آبی پشت بام چنین سازه‌هایی را آراستند.

تغییرات منطقه‌ای :

همان طور که قبلاً ذکر شد، با وجود این واقعیت که گوتیک یک سبک عموماً رایج معماری در کل اروپا در دوران قرون وسطی بود.

اما تغییرات منطقه‌ای نیز وجود داشتند. عجیب و غریب‌ترین آنها در زیر آورده شده است:

• کلیساهای جامع فرانسه، آلمان و بلژیک تأکید بیشتری بر ارتفاع عمودی داشتند.

• کلیساهای جامع انگلیسی تأکید بیشتری بر عمق افقی به جای ارتفاع عمودی داشتند.

در اروپای مرکزی، برج‌هایی که در کنار نمای خارجی واقع شده‌ بودند، خیلی بلند بودند و اغلب مناره‌های مخروطی عظیم و باز که یک تأثیر منطقه‌ای بود، بر بالای آن قرار گرفته بودند.

ارتفاع زیاد برج‌ها، که اغلب بیشتر از حد معمول بودند، باعث شده بود که طاق ورودی متراکم‌تر و باریک‌تر به نظر برسد.

در شبه جزیره ایبری، کلیساهای جامع گوتیکی دربردارنده‌ی مناطق کوچکتری از شکل‌های مختلف بودند که از یک دیگر باز می‌شدند.

کلیساهای جامع گوتیکی ایتالیایی تأکید بیشتری بر تزیینات داشتند. در آنجا، ما می‌توانیم کاربرد خیلی زیادی از تزیینات رنگارنگ را پیدا کنیم.

تالار شهرداری روکلاو

• اگر چه ما نمونه‌های زیادی از کلیساها و کلیساهای جامع گوتیکی داریم، اما این سبک مطمئناً توانسته است که وارد دیگر جنبه‌های زندگی انسانی علاوه بر مذهب بشود.

• ما هم چنین تعداد زیادی از عمارت‌های دنیوی در طول اروپا داریم که محبوبیت و شکوه و عظمت شکل‌های گوتیکی را تصدیق می‌کنند.

• کاخ پاپی در آویگنون در فرانسه‌ی جنوبی، پالاییس دس پاپز است که تاکنون بهترین عمارت گوتیکی دنیوی پابرجا مانده است.

• آن یک سازه‌ی قرن چهاردهمی است و نشان می‌دهد که چگونه مهم‌ترین افراد حکومتی در عمارت‌های گوتیکی مقتدر جای گرفته بودند.

• یک سبک معماری متمایز به نام گوتیک ونیزی نیز در قرن چهاردهم در ونیز گسترش یافت.

• این سبک، عناصر معماری گوتیکی و بیزانتین را ترکیب کرد که می‌تواند در اقامتگاه‌های مختلف طبقه متوسط جامعه در داخل و اطراف شهر دیده شود.

• در لهستان و دیگر حکومت‌های بالتیکی، شکل‌های گوتیکی راه خود را به ساختمان‌های آجری پیدا کردند.

• اگر چه مالبورک، بزرگ‌ترین قلعه‌ی آجری در دنیا و یک نمونه‌ی کلاسیک از معماری گوتیک در لهستان است اما نمونه‌های بعدی بیشتر شامل کمیته مایوس در کراکوو و تالار شهرداری روکلاو هر دو در لهستان هستند.

• کراک دس چاوالیرز در سوریه، یکی از پابرجاترین قلعه جنگ‌های صلیبی قرون وسطایی در دنیا و یک نمونه‌ی کلاسیک از معماری گوتیکی نظامی است.

• عمارت مقتدر یک قلعه‌ی کاملاً متحد المرکز پیشرفته است که در دشت واقع شده است.

علاوه بر آنهایی که در بالا ذکر شدند، ساختمان‌های گوتیکی دنیوی نیز در سیسیلی، قبرس و جمهوری چک وجود دارند. در طول دوره‌ی رنسانس به نظر می‌رسد که شکوه معماری گوتیکی ناپدید شد.

شکل‌های نامتقارن گوتیکی به نظر نمی‌رسند که نسبت به احساسات منظم رنسانسی جذبه‌ای داشته‌اند. شکل‌های گوتیکی حالا زمخت و عامیانه به نظر می‌رسند و معماران به خطوط مستقیم و هندسه منظم دوباره گرایش پیدا کرده‌اند.

اما در قرن‌های نوزدهم و بیستم، معماری گوتیکی دوباره احیا شد و سازه‌های مدرن فراوانی تحت عبارت چتری “معماری احیایی گوتیکی” ساخته شدند.

نقاشی سبک گوتیک

لباس سبک گوتیک